Asset Deal vs. Aandelenoverdracht: Wanneer Kies Je Wat bij een Bedrijfsovername?

Bij een bedrijfsovername in Nederland staan koper en verkoper voor een fundamentele keuze: wordt het een aandelentransactie of een activa/passiva-transactie (asset deal)? Deze beslissing heeft verstrekkende juridische, financiële en fiscale gevolgen voor beide partijen. De 'juiste' keuze hangt volledig af van de specifieke omstandigheden van de deal, de structuur van de betrokken ondernemingen en de strategische doelstellingen van koper en verkoper. In deze blog duiken we dieper in de kenmerken van beide transactievormen en de belangrijkste overwegingen om de juiste keuze te maken.

Wat is een Aandelentransactie?

Bij een aandelentransactie (ook wel 'share deal' genoemd) koopt de koper de aandelen van de vennootschap (meestal een B.V. of N.V.) waarin de onderneming wordt gedreven.

• Kern: De eigendom van de vennootschap wisselt.
• Gevolg: De vennootschap zelf blijft juridisch intact, inclusief alle activa (bezittingen), passiva (schulden en verplichtingen), contracten, vergunningen en personeel. De koper wordt de nieuwe eigenaar van de 'hele juridische entiteit', met alles erop en eraan – zowel de bekende als de onbekende elementen.
• Eenvoud (in theorie): De overdracht zelf is relatief eenvoudig: alleen de aandelen hoeven via een notariële akte te worden geleverd.

Wat is een Activa/Passiva-transactie (Asset Deal)?

Bij een activa/passiva-transactie (asset deal) koopt de koper specifieke, vooraf geïdentificeerde bezittingen (activa) en eventueel schulden (passiva) van de verkopende vennootschap.

• Kern: De onderdelen van de onderneming wisselen van eigenaar, niet de vennootschap zelf.
• Gevolg: De verkopende vennootschap blijft bestaan (en houdt de niet-verkochte activa en passiva), maar de verkochte bedrijfsonderdelen gaan over naar de koper. De koper neemt alleen over wat expliciet is afgesproken.
• Complexiteit: De uitvoering is complexer. Elk afzonderlijk over te dragen actief (denk aan machines, voorraad, intellectueel eigendom, goodwill, contracten) vereist een eigen leveringshandeling conform de wettelijke vereisten (bijvoorbeeld notariële akte voor vastgoed, endossement voor vorderingen op naam, feitelijke overgave voor roerende zaken).

De Kernvraag: Wanneer Kies Je Wat? Belangrijkste Overwegingen

De keuze tussen een asset deal en een aandelentransactie wordt bepaald door een afweging van de volgende factoren, waarbij de belangen van koper en verkoper vaak tegengesteld zijn:

Risico's en Aansprakelijkheid (Liabilities)

• Aandelenoverdracht: De koper neemt alle verplichtingen en (latente) aansprakelijkheden van de vennootschap over, ook die uit het verleden en mogelijk onbekende risico's ('lijken in de kast'). Dit is gunstig voor de verkoper (hij is er vanaf), maar risicovoller voor de koper. Oplossing: grondige due diligence en uitgebreide garanties en vrijwaringen in de koopovereenkomst.
• Asset Deal: De koper neemt in principe alleen de expliciet overeengekomen activa en passiva over. Historische en niet-overeengekomen verplichtingen blijven achter bij de verkopende vennootschap. Dit biedt de koper meer zekerheid en selectiviteit.

Complexiteit en Selectiviteit

• Aandelenoverdracht: Juridisch eenvoudiger qua uitvoering (alleen aandelen leveren), maar minder selectief. De koper krijgt het 'hele pakket'.
• Asset Deal: Complexere uitvoering (elk asset apart leveren), maar zeer selectief. De koper kan 'cherry-picken' en alleen de gewenste onderdelen overnemen. Dit is handig als de koper bijvoorbeeld een specifieke divisie wil overnemen of bepaalde risicovolle onderdelen wil vermijden.

Overdracht van Contracten, Vergunningen en Personeel

• Aandelenoverdracht: Contracten en vergunningen die op naam van de vennootschap staan, gaan in principe automatisch mee over (tenzij er 'change of control'-clausules in staan die contractspartijen het recht geven de overeenkomst te beëindigen bij een wijziging van de eigenaar). Personeel blijft in dienst van dezelfde juridische entiteit.
• Asset Deal: Contracten moeten in principe met medewerking van de contractspartij worden overgedragen. Vergunningen moeten vaak opnieuw worden aangevraagd door de koper. Voor personeel geldt vaak de Wet Overgang van Onderneming (WOO), wat inhoudt dat werknemers die (hoofdzakelijk) werkzaam zijn voor de overgedragen activiteiten van rechtswege mee overgaan naar de koper met behoud van hun arbeidsvoorwaarden. Dit vereist zorgvuldige aandacht.

Fiscale Gevolgen (Cruciaal!)

Dit is vaak een doorslaggevende factor. De fiscale behandeling verschilt aanzienlijk:

• Aandelenoverdracht:
  
  • Verkoper (B.V.): Winst op aandelenverkoop is vaak vrijgesteld van vennootschapsbelasting (VPB) dankzij de deelnemingsvrijstelling.
  • Verkoper (natuurlijk persoon): Winst is belast in Box 2 van de inkomstenbelasting (aanmerkelijk belang tarief, momenteel ca. 25-33%, afhankelijk van hoogte winst).
  • Koper: Kan de koopprijs niet afschrijven voor fiscale doeleinden. De boekwaarde van de activa in de gekochte vennootschap blijft ongewijzigd ('historical cost basis').
• Asset Deal:
  
  • Verkoper (vennootschap): De winst op de verkoop van de activa (verkoopprijs minus boekwaarde) is belast met vennootschapsbelasting (VPB) bij de verkopende vennootschap. Dit kan een aanzienlijke belastingclaim opleveren.
  • Koper: Kan de betaalde koopprijs alloceren aan de gekochte activa en hierop fiscaal afschrijven (goodwill, machines etc.). Dit levert een toekomstig belastingvoordeel op ('step-up in basis').

Vanwege de fiscale voordelen voor de verkoper (vooral bij een B.V. als verkoper) en de koper (afschrijving), is de fiscale voorkeur vaak tegengesteld. Dit wordt meestal een onderdeel van de prijsonderhandelingen.

Due Diligence Focus

Hoewel due diligence altijd nodig is, verschilt de focus:

• Aandelenoverdracht: Zeer breed onderzoek naar de gehele vennootschap, inclusief historie, verborgen risico's en alle activa/passiva.
• Asset Deal: Focus op de specifieke activa/passiva die worden overgedragen, hun juridische status, waarde en overdraagbaarheid.

De Rol van Juridisch en Fiscaal Advies

De keuze tussen een asset deal en een aandelenoverdracht is complex en heeft grote gevolgen. Het is onmogelijk om een algemeen geldend advies te geven. De optimale structuur hangt af van talloze factoren, waaronder de aard van de onderneming, de wensen van koper en verkoper, de risico-inschatting en vooral de fiscale positie van beide partijen.

Het inschakelen van ervaren M&A advocaten en fiscalisten is daarom geen luxe, maar een noodzaak. Zij kunnen:

• De voor- en nadelen van beide structuren in uw specifieke situatie analyseren.
• Adviseren over de meest gunstige structuur.
• Helpen bij de onderhandelingen.
• Zorgdragen voor een correcte juridische en fiscale vastlegging in de koopovereenkomst.

Conclusie: Maatwerk is Essentieel

Zowel de asset deal als de aandelenoverdracht hebben hun eigen merites en nadelen. De verkoper prefereert vaak een aandelentransactie vanwege de fiscale voordelen en het afstoten van alle aansprakelijkheid. De koper neigt vaak naar een asset deal vanwege de selectiviteit, het vermijden van onbekende risico's en de mogelijkheid tot afschrijving. De uiteindelijke keuze is het resultaat van onderhandelingen, waarbij de voor- en nadelen zorgvuldig worden afgewogen en vaak gecompenseerd in de koopprijs of via garanties en vrijwaringen. Een grondige analyse en deskundig advies zijn cruciaal voor een succesvolle transactie.

Staat u voor de keuze tussen een asset deal of aandelenoverdracht? AGORA brengt u in contact met gespecialiseerde M&A advocaten die u kunnen adviseren over de beste transactievorm voor uw situatie en u begeleiden tijdens het gehele overnametraject. Vind hier de juridische expertise die u nodig heeft.