De Share Purchase Agreement (SPA) Ontleed: Kern van de Aandelentransactie
Bij een bedrijfsovername via een aandelentransactie is er één document dat absoluut centraal staat: de Share Purchase Agreement (SPA), oftewel de koopovereenkomst voor aandelen. Dit juridische contract vormt het fundament van de deal en legt alle afspraken tussen koper en verkoper tot in detail vast. Gezien de complexiteit en de grote (financiële) belangen is een goed opgestelde en zorgvuldig onderhandelde SPA essentieel voor een succesvolle overname. Maar wat houdt zo'n SPA precies in, en waarom is een standaard 'template' vaak onvoldoende?
Wat is een Share Purchase Agreement (SPA) Precies?
Een Share Purchase Agreement is een juridisch bindende overeenkomst waarin de verkoper zich verplicht om de aandelen in een doelvennootschap (het bedrijf dat wordt verkocht) te leveren aan de koper, en de koper zich verplicht om hiervoor de afgesproken koopprijs te betalen.
Belangrijk verschil met een asset deal (activa/passiva-transactie) is dat bij een SPA de gehele juridische entiteit (de B.V. of N.V.) overgaat op de koper, inclusief alle bezittingen, schulden, contracten, personeel en de historie van de onderneming. De SPA regelt de voorwaarden waaronder deze overdracht van eigendom plaatsvindt.
Waarom is de SPA zo Cruciaal?
De SPA is veel meer dan alleen een bewijs van koop en verkoop. Het is het document waarin:
- Alle details worden vastgelegd: Van de exacte koopprijs en betalingsstructuur tot de datum van overdracht.
- Risico's worden verdeeld: Via garanties en vrijwaringen wordt vastgelegd welke partij verantwoordelijk is voor specifieke risico's en onzekerheden.
- Voorwaarden worden gesteld: Eventuele opschortende of ontbindende voorwaarden voor de deal (Conditions Precedent) worden hierin opgenomen.
- Rechten en plichten worden gedefinieerd: Zowel voor, tijdens als na de transactie.
Een onduidelijke of onvolledige SPA kan leiden tot kostbare misverstanden, juridische geschillen en financiële tegenvallers na de overname.
De Essentiële Onderdelen van een Nederlandse SPA
Hoewel elke SPA maatwerk is, bevatten de meeste overeenkomsten de volgende kernonderdelen:
Partijen en Overwegingen (Recitals)
Wie zijn de koper(s) en verkoper(s)? Wat is de achtergrond en het doel van de transactie? Dit deel schetst de context.
Koop en Verkoop van Aandelen (Sale and Purchase)
De kernbepaling: welke specifieke aandelen worden verkocht en gekocht? Het exacte aantal en de soort aandelen worden hier benoemd.
Koopprijs en Betaling (Purchase Price & Payment)
- Hoogte: De exacte koopprijs.
- Structuur: Is het een vaste prijs? Of is er een deel afhankelijk van toekomstige resultaten (earn-out)? Wordt er gewerkt met een verrekening op basis van de balans op de closing datum (completion accounts)?
- Betalingswijze: Wanneer en hoe wordt betaald? Gaat een deel in escrow (derdenrekening notaris)?
Voorwaarden voor Closing (Conditions Precedent)
Dit zijn cruciale voorwaarden waaraan voldaan moet zijn voordat de transactie definitief doorgaat (closing). Denk aan:
- Verkrijgen van goedkeuring van toezichthouders (bijv. ACM).
- Succesvol afronden van de financiering door de koper.
- Verkrijgen van goedkeuring van de aandeelhoudersvergadering (AVA).
- Geen 'Material Adverse Change' (significante negatieve gebeurtenis) tussen tekenen en closing.
Levering en Closing (Completion/Closing)
De procedure voor de daadwerkelijke overdracht:
- Datum, tijd en plaats van de closing (meestal bij de notaris).
- De handelingen die op closing plaatsvinden: ondertekening notariële akte van levering, betaling koopprijs, eventuele ontslag van bestuurders/commissarissen en benoeming van nieuwe.
Garanties en Vrijwaringen (Representations & Warranties / Indemnities) - CRUCIAAL
Dit is vaak het meest onderhandelde deel van de SPA.
- Garanties: Verklaringen van de verkoper over de staat van de onderneming op diverse gebieden (financieel, fiscaal, juridisch, commercieel, personeel, etc.). Bijvoorbeeld: "De jaarrekening geeft een getrouw beeld", "Er lopen geen grote juridische procedures", "Alle belastingen zijn betaald". Als een garantie achteraf onjuist blijkt, kan de koper schadevergoeding eisen van de verkoper.
- Vrijwaringen: Specifieke afspraken waarbij de verkoper de koper schadeloos stelt voor vooraf geïdentificeerde, concrete risico's of problemen (bijv. een lopende rechtszaak of een bekende milieuvervuiling).
Beperkingen op Aansprakelijkheid (Limitations on Liability)
Om het risico voor de verkoper te beperken, worden vaak grenzen gesteld aan de aansprakelijkheid voortvloeiend uit de garanties:
- Tijdslimieten: Binnen welke termijn moet een koper een claim indienen?
- Drempelbedragen (De Minimis / Basket): Claims onder een bepaald bedrag worden niet in behandeling genomen (de minimis) of pas als het totale schadebedrag een bepaalde drempel (basket) overschrijdt.
- Maximumbedrag (Cap): De totale aansprakelijkheid van de verkoper wordt gemaximeerd, vaak tot een percentage van de koopprijs.
Non-concurrentie en Geheimhouding (Non-compete / Confidentiality)
Afspraken om te voorkomen dat de verkoper direct na de verkoop een concurrerende activiteit start en om vertrouwelijke informatie te beschermen.
Toepasselijk Recht en Geschillenbeslechting (Governing Law & Dispute Resolution)
Welk recht is van toepassing (meestal Nederlands recht) en hoe worden geschillen opgelost (via de rechter of arbitrage)?
SPA Template: Een Goed Idee of een Risico?
Het internet staat vol met 'gratis' SPA templates. Hoewel zo'n template een idee kan geven van de structuur, is het sterk af te raden om een standaard template te gebruiken voor een daadwerkelijke transactie. Waarom?
- Elke Deal is Uniek: Een template kan nooit inspelen op de specifieke nuances, risico's en afspraken van uw transactie. De waarde zit juist in het maatwerk.
- Juridische Risico's: Een slecht passend of onvolledig template kan leiden tot juridische leemtes, onduidelijkheden en onbedoelde gevolgen, met potentieel grote financiële schade.
- Onderhandelingspositie: Een generiek contract beschermt uw specifieke belangen onvoldoende tijdens de onderhandelingen.
- Ontbrekende Clausules: Templates missen vaak specifieke clausules die relevant zijn onder Nederlands recht of voor uw branche.
Een template kan hooguit dienen als een allereerste startpunt voor een gesprek met uw M&A advocaat. Het is de taak van de advocaat om op basis van de due diligence, de onderhandelingen en uw specifieke situatie een waterdichte, op maat gemaakte SPA op te stellen.
Het Proces: Van Onderhandeling tot Closing
De SPA komt niet uit de lucht vallen. Het is het resultaat van een proces:
- Intentieverklaring (LOI): Vaak worden de hoofdlijnen al vastgelegd in een LOI.
- Due Diligence: De koper onderzoekt de doelvennootschap grondig. De uitkomsten beïnvloeden de inhoud van de SPA (met name garanties en vrijwaringen).
- Onderhandelingen: Koper en verkoper (en hun adviseurs) onderhandelen over de voorwaarden in de SPA.
- Ondertekening (Signing): De SPA wordt ondertekend.
- Tussenperiode: Vervullen van de Conditions Precedent.
- Closing: De notariële levering van de aandelen en betaling.
Schakel Altijd Juridische Expertise In
Het opstellen en uitonderhandelen van een Share Purchase Agreement is complex werk voor specialisten. Een ervaren M&A advocaat:
- Vertaalt de commerciële afspraken naar juridisch sluitende bepalingen.
- Identificeert risico's en zorgt voor adequate bescherming via garanties en vrijwaringen.
- Begeleidt de onderhandelingen en beschermt uw belangen.
- Zorgt voor een soepel proces richting closing.
Conclusie
De Share Purchase Agreement is het juridische hart van elke aandelentransactie. Het documenteert niet alleen de koop, maar verdeelt ook risico's en legt de spelregels vast voor de overdracht. Gezien de complexiteit en de belangen is het gebruik van een standaard template uit den boze. Investeer in deskundig juridisch advies om een SPA op maat te laten maken die uw belangen optimaal beschermt en bijdraagt aan een succesvolle transactie.
Staat u op het punt een bedrijf te kopen of verkopen via een aandelentransactie? Het vinden van de juiste juridische partner is cruciaal. AGORA verbindt u met gespecialiseerde M&A advocaten die expert zijn in het opstellen en uitonderhandelen van Share Purchase Agreements. Vind hier de advocaat die past bij uw transactie.
